Այսօրուայ աւետարանում (Յվհ. 5, 19-30) Յիսուս ասում է. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, որ ով իմ խօսքը լսում է եւ հաւատում է նրան, ով ինձ ուղարկեց, ընդունում է յաւիտենական կեանքը եւ չի դատապարտւում, այլ մահուանից կեանք անցաւ», Յվհ. 5, 24: Տէր Յիսուս Քրիստոս աշխարհ եկաւ, ապրեց պարզ մարդու նման, բազում բուժումներ արեց, վտարեց դեւերին, քարոզեց ապաշխարութիւն, քարոզեց Աստծո Արքայութիւնը, որպէսզի մարդիկ լսեն ու հաւատան Նրան, Ով Իրեն ուղարկեց՝ Հայր Աստծուն, եւ լսելով ու հաւատալով Նրան, ընդունեն հաւիտենական կեանքը: Յիսուս ասում է. «ով հաւատում է … ընդունում է յաւիտենական կեանքը եւ չի դատապարտւում, այլ մահուանից կեանք անցաւ». Նա խօսում է արդէն իսկ կատարուած իրողութեան մասին՝ «մահուանից կեանք անցաւ»: Տէր Յիսուսի խօսքին հաւատալով՝ մահուանից կեանք ենք անցնում, մեռած էինք եւ կեանք ենք ստանում, ընդունում ենք հաւիտեական կեանքի սերմը: Ուրեմն, առանց Աստծոյ կենարար խօսքը լսելու եւ այդ խօսքին հաւատալու, մարդ մեռած է, մեղքի, սատանայի գերութեան մէջ է, նրա սիրտը, միտքը, հոգին սատանայի կապանքների մէջ են:

Աստծո Որդու խօսքին հաւատալը սկսւում է լսելուց. ամէն ինչ կախուած է նրանից, թէ ինչպէ՛ս ենք լսում Տիրոջ խօսքը, ինչպիսի՛ մտաւոր եւ զգացական տրամադրութեամբ, հոգեւոր պատրաստութեամբ, սրտի բացուածութեամբ. լսում ենք անտարբերութեա՞մբ, թէ՞ մասնակցութեամբ, ջերմութեա՞մբ, թէ սառնութեամբ, փափագով ու կարոտո՞վ, թէ՞ որպէս սովորական մի խօսք, որ կարելի է լսել ամէն տեղ, լսում ենք նախապէս վստահութեա՞մբ լցուած, թէ՞ կասկածամտութեամբ, որպէս անծանօթ մի խօ՞սք, որը մեզ պարտադրւում է անկոչ հիւրի պէս, թէ՞ որպես հոգեհարազատ, մտերմիկ մի ձայն, որը հանգստացնում է սիրտդ ու հոգիդ, ինչպէս մայրական ձայնը՝ նորածին մանկանը: Տիրոջ խօսքը լսելը ինքնին կեանքի աղբիւր է, հետեւաբար պէտք է ինքներս մեզ քննենք, թէ ինչպէ՞ս ենք լսում Տիրոջ իւրաքանչիւր բառը, ինչպէս ենք կարդում Աստուածաշնչի իւրաքանչիւր բառը, ինչպէս ենք Սուրբ Պատարագի ժամանակ լսում Աւետարանի եւ առաքելական թղթերի բառերը: Արդեօ՞ք միշտ գիտակցում ենք, որ այդ բառերը աստուածաշունչ են, Տիրոջ բառերն են կամ ներշնչուած են Տիրոջ կողմից եւ միայն մէկ նպատակ ունեն՝ մեզ ազատել կորստից եւ ցոյց տալ հաւիտենական կեանքի ճանապարհը, հաւիտենական կեանքն ինքնի՛ն մեր սրտերի մէջ հիմնել, կեանքի սերմը մեր սրտի մէջ տնկել, մեր սրտում կեանք տուող ջրի աղբիւր բխեցնել: Յիսուս ասում է. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, որ կը գայ ժամանակ եւ արդէն իսկ եկել է, երբ մեռելները կը լսեն Աստծոյ Որդու ձայնը եւ նրանք, որ կը լսեն, կապրեն», Յվհ. 5, 25: Ուրեմն լսելն արդէն իսկ կարող է կեանքի սկիզբ լինել: Մտածե՛նք, թէ ինչպէս ենք լսում եւ ինչու՛ ենք լսում: Տիրոջ խօսքը լսելը նման չէ դասախօսութիւն կամ ճառ, ելոյթ, գաղափարախօսութիւն լսելուն, որովհետեւ քրիստոնէութիւ՛նը ինքնին երբէք չի եղել եւ չի էլ լինի մի հերթական գաղափարախօսութիւն, որը կամ կեանքի կոչւում է կամ ոչ, կամ մի որոշ ժամանակի համար է միայն:

Տիրոջ խօսքը լսելը անպայմանօրէն ենթադրում է գործողութիւն կատարել, եւ դա կենսական նշանակութիւն ունեցող գործողութիւն է: Այդ գործողութիւնը հանդիպում է Աստծո Կենդանի Խօսքի հետ, որ մարդացած Աստծո Որդին է՝ Տէր Յիսուս Քրիստոսը: Նա Ի՛նքն է Աստծոյ Խօսքը, որ լսում ենք, հետեւաբար Աստծոյ Խօսքը ճշմարտապէս, հաւատքով, վստահութեամբ եւ փափագով լսելով՝ մենք Յիսուս Քրիստոսի՛ն ենք ընդունում մեր մէջ: Ականջներով լսում ենք Խօսքը եւ մտքի ու հոգու դռներով ընդունում ենք մեր էութեան կենտրոնը՝ սիրտը: Սուրբ Պատարագի ժամանակ սարկաւագն աղօթում է այսպէս. «Զդրունս, զդրունս …իմաստութեամբ… ի վէր ընծայեցուցէ՛ք զմիտս ձեր աստուածային երկիւղիւ»: Սուրբ Պատարագի առաջին մասում լսում ենք Տիրոջ Սուրբ Աւետարանը եւ ապա աստիճանաբար Քրիստոս մեզ հրաւիրում է բացել մեր մտքի դռները՝ Տիրոջը մեր մէջ ընդունելու համար, եւ Սուրբ Հաղորդութեան միջոցով մարդու սրտում վերջապէս տեղի է ունենում փափագելի հանդիպումը Տիրոջ հետ, միութիւնը Նրա Աստուածային Անձի հետ, որը փափագում է նաեւ Ինքը՝ Տէրը: Աղօթքը, իսկ այս դէպքում՝ Սուրբ Պատարագը, «Տիրոջ եւ մարդու ծարաւի հանդիպումն է», ինչպէս ասում է Սուրբ Օգոստինոսը: Ուրեմն, Աստծոյ խօսքը հաւատքով լսել՝ նշանակում է մեր սիրտը լայն բացել Տիրոջ առաջ, ընդունել նրան, հանդիպել Նրան եւ միանալ Նրա հետ: Սա՛ է այն գործողութիւնը, որ ենթադրում է «լսելը»՝ Քրիստոսի հետեւորդի համար: Սա՛ է այն էական տարբերութիւնը, որ կա գաղափար կամ պարզ խօսք լսելու եւ Աստծոյ Խօսքը լսելու մէջ, որովհետեւ Աստծո Խօսքը Անձ է, Սուրբ Երրորդութեան երկրորդ անձն է, որով արարուեց աշխարհը եւ որի համար արարուեց աշխարհը. «Ամէն ինչ նրանով եղաւ եւ առանց նրա չեղաւ ոչինչ, որ ինչ եղել է: Կեանքը նրանով էր», Յվհ. 1, 3-4: Ահա՛, թէ ինչ կամ Ում ենք մենք լսում՝ Աստծոյ Խօսքը լսելիս: Բայց արդեօ՞ք միշտ տեղեակ ենք այս մասին. «Լսելով պիտի լսէք եւ չիմանաք», գրում է Եսային:

Աստծոյ Խօսքը լսելը չի նշանակում լսել մի գաղափար եւ ոգեւորուել դրանով, պարզապէս հետաքրքրուել դրանով, մտածել՝ ընդունելի է՞, թէ ոչ, ճի՞շտ է, թէ՞ սխալ, վստահելի՞ է, թէ՞ ոչ: Աստծոյ Խօսքը լսելը նշանակում է բացուել տիեզերքն արարող Աստուածային Խօսքի՛ առջեւ, Արարչի՛ առջեւ, որ մի «եղիցի՛»-ով ամբողջ աշխա՛րհն արարեց, նշանակում է մեր մէջ ընդունել այդ «եղիցի՛»-ն եւ մեծ սիրով ու պատրաստակամութեամբ թոյլ տալ, որ այդ «եղիցի՛»-ն հնչի նաեւ մե՛ր սրտի մէջ, մեր էութեան խորխորատներում եւ մեր սիրտն ու հոգին արարի ըստ աստուածային կամքի ու ծրագրի, նշանակում է թոյլ տալ, որ այդ «եղիցի՛»-ն մեր սրտի մէջ մաքրի ու սրբագործի Աստծոյ պատկերը եւ վերականգնի մեր կորցրած կամ աղճատուած նմանութիւնը Արարչի հետ, նշանակում է թոյլ տալ, որ այդ «եղիցի՛»-ն ցրի մեր ներսի խաւարը, ինչպէս ցրում է աշխարհի խաւարը. «Աստուած ասաց. «Թող լոյս լինի, եւ լոյս եղաւ», Ծննդ. 1, 3, «Կեանքը նրանով էր եւ այդ կեանքը մարդկանց համար լոյս էր: Եւ լոյսը խաւարի մէջ լուսաւորում է, եւ խաւարը նրան չը նուաճեց», Յվհ. 1, 5:

Աստծոյ՝ մարդկային մարմին առած Խօսքն է այն Երկնքից իջած ճշմարիտ հացը, որ կեանք է տալիս աշխարհին» (Յվհ. 6, 33): Յիսուս անապատում իրեն փորձող սատանային պատասխանում է. «Միայն հացով չէ, որ կապրի մարդ, այլ՝ Աստծոյ ամէն խօսքով», Ղկ. 4, 4: Յետեւաբար Աստծոյ Խօսքը լսելը նշանակում է նաեւ սնուել ճշմարիտ կերակրով, որ «մնում է հաւիտենական կեանքի համար» եւ որը կորստեան ենթակայ չէ. «Ես եմ կենաց հացը, ով դէպի ինձ գայ, քաղց չի զգայ եւ ով ինձ հաւատայ, երբէք չի ծարաւի», Յվհ. 6, 35: Աստծոյ խօսքը լսելը նշանակում է նաեւ խմել մի ջուր, որ կեանքի աղբիւր է: Յիսուս ջրհորի մօտ սամարացի կնոջը պատասխանում է. «ով որ խմի այն ջրից, որ ես եմ տալու նրան, յաւիտեան չպիտի ծարաւի: Իսկ այն ջուրը որ ես նրան տալու եմ, կը կլինի բխող ջրի աղբիւր՝ յաւիտենական կեանքի համար», Յվհ. 4, 13-14:

Աստծոյ Խօսքը լսելը մարդու սիրտը նախապատրաստում է՝ Հիսուս Քրիստոսի Մարմինն ու Արիւնը ընդունելուն, որ մարմնացեալ Խօսքն է. «Եթէ չուտէք Մարդու Որդու մարմինը եւ չըմպէք Նրա արիւնը, ձեր մէջ կեանք չէք ունենայ: Ով ուտում է իմ մարմինը եւ ըմպում է իմ արիւնը, հաւիտենական կեանք ունի», Յվհ. 6, 54-55: Այստեղ էլ Յիսուս ասում է ներկայ կատարեալ իմաստով՝ «հաւիտենական կեանք ունի»: Ուրեմն,  Աստծո Խօսքը ընդունելը արդէն իսկ ներկայ ժամանակով մեզ համար ապահովում է հաւիտենական կեանքը:

Բայց եւ մէկ կարեւոր ճշմարտութիւն. Աստծոյ խօսքը լսելը չի ենթադրում միայն միակողմանի՝ մարդու կողմից գործողութիւն: Այն ենթադրում է նաեւ գործողութիւն՝ Աստծո մարդացեալ Խօսքի՝ Տէր Յիսուս Քրիստոսի կողմից. Նրա զոհաբերութիւնը: Մենք լսում ենք կամ մեր սրտերում ընդունում ենք Աստծոյ զոհաբերուո՛ղ Խօսքը, ընդ որում մե՛զ համար զոհաբերուող Խօսքը: Յիսուս ասում է. «Այն հացը, որ ես կը տամ, իմ մարմինն է, որը ես կը տամ, որպէսզի աշխարհը կեանք ունենայ», Յվհ. 6, 52: «Ես կը տամ». երբ մենք լսում ենք Աստծոյ Խօսքը, Յիսուս տալիս է այն՝ որպէս զոհաբերութիւն, որպէսզի մենք կեանք ունենանք: Այս իմաստով, Աստծոյ Խօսքը մարդուն փոխանցուելը ենթադրում է Աստծոյ Որդու մշտական, անդադար զոհաբերութիւնը մեզ համար, ըստ Տիրոջ յաւիտենական քահանայութեան, որն իր գագաթնակէտին է հասնում Սուրբ Պատարագի ընթացքում՝ «Առէ՛ք կերէ՛ք…» եւ «Արբէ՛ք ի սմանէ ամենէքեան…» սրբագործող բառերով, որոնք զոհաբերութիւնը կատարող, իրականութիւն դարձնող բառերն են, որոնք մենք դարձեալ լսում ենք, բայց դարձալ հարց է առաջանում, ինչպէ՞ս ենք լսում:  Հետեւաբար հարկ է, որ մենք Տիրոջ զոհաբերութեան այդ անգին եւ կենսատու գործողութեանը, որը երբէք չի դադարում, միշտ ընդառաջ գնանք մե՛ր համապատասխան գործողութեամբ՝ հաւատով լսելով եւ մեզ համար կատարուած զոհաբերութիւնը խորին երախտագիտութեամբ, գոհութեամբ (eucharistia) ընդունելով: Այս իմաստով, «լսելը» նշանակում է Տիրոջ անդադար ինքնանուիրումի, ինքնազոհաբերութեան, ի սպառ սիրո եւ մարդու փոխադարձ նուիրումի, ինքն իրեն Աստծուն նուիրաբերելու, Աստծոյ հանդէպ սիրո միաժամանակեայ հանդիպումն է, կամ ներդաշնակութիւնն է, Աստծո Սուրբ Պատարագի եւ մարդու պատարագի միութիւնն է կամ հաղորդութիւնը: Այլ խօսքով, եթէ մարդը պատրաստ չէ պատարագուելու՝ զոհուելու, Աստծուն, իր կեանքը նուիրելու Աստծուն, չի կարող լսել եւ ընդունել Աստծոյ խօսքը այնպէս ինչպէս հաճելի է Աստծուն եւ, հետեւաբար, չի կարող հաւատալ եւ շահել հաւիտենական կեանքը, չի կարող կատարել Աստծոյ կամքը: Երբ հրեաները Յիսուսին հարցրեցին. «Ի՞նչ անենք, որ Աստծո ուզած գործերը գործենք», Յիսուս ասաց. «Աստծոյ ուզած գործը ա՛յս է, որ հաւատաք նրան, ում նա ուղարկեց», Յվհ. 6, 28-29: Սա՛ է լսելու ամենապարզ, բայց խոր բացատրութիւնը՝ որպէս ճշմարիտ գործողութիւն, որը փափագում է Աստուած տեսնել մարդու կեանքի մէջ: Աստուած կամենում է, որ մարդն իր կեանքի ընթացքը, իր գործողութիւնները, կեանքի ռիթմը, աղօթքը, նոյնիսկ իր շնչառութիւնը համաձայնեցնի, համընթաց դարձնի աստուածային գործողութիւնների հետ, իսկ Աստուած շարունակում է գործել այսօր եւ միշտ. «Իմ Հայրը մինչեւ այժմ գործում է, ուրեմն ես եւս գործում եմ», Յվհ. 5, 17: Յիսուս Քրիստո՛սն է այն մարդը, որի երկրային կեանքը՝ որպես գործ, կատարելապէս համաձայն էր աստուածային գործի հետ, Նա՛ է այն միակը, որի Անձի մէջ Աստուած եւ մարդը կատարելապէս հաշտ ու անբաժան են, ուստի Նա՛ է մարդու համար միակ «Ճանապարհը, ճշմարտութիւնը եւ կեանքը», Յվհ. 6, 14. Ամէն:

Տ. Յովսէփ

12 մայիսի, 2019