10 մայիսի, 2016թ.

Պատերազմն սկսվելու հենց առաջին իսկ օրվանից հայ ժողովուրդը, Խորհրդային Միության բոլոր ժողովուրդների հետ, մեկ մարդու պես ոտքի կանգնեց պաշտպանելու իր Հայրենիքը։

Անցյալ դարի 1945թ.-ին ազդարարվեց նորագույն պատմության ամենադաժան պատերազմի հաղթական ավարտը: Հայրենական մեծ պատերազմում խորհրդային ժողովուրդների, այդ թվում` հայերի տարած հաղթանակին գումարվեց 1992թ.-ին Շուշիի ազատագրման հաղթանակը, որին էլ հաջորդեց Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանական բանակի ստեղծումը:

Այս կարևոր եռակի խորհուրդ ունեցող հաղթանակների առիթով էլ Շիրակի մարզի Արևիկ գյուղի «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» Հայ Կաթողիկե եկեղեցում Արժ. Տ. Նարեկ քհն. Թադևոսյանի ձեռամբ մատուցվեց Սուրբ պատարագ: Նա իր քարոզում շնորհավորեց  հայ ժողովրդին մայիսի 9-ի տոնի կապակցությամբ:

«Սիրելի՛ հավատավոր ժողովուրդ, երկրորդ համաշխարհային պատերազմը ամբողջ մարդկության պատմության մեջ ամենաարյունալի պատերազմն էր, քանի որ աշխարհի բնակչության ութսուն  տոկոսը ներառված էր այս պատերազմում:  Հայրենական մեծ պատերազմին մասնակցել է շուրջ 500 հազար հայ՝ Հայաստանից: Հայաստանը մեծ կորուստներ կրեց այդ պատերազմում, ռազմաճակատից չվերադարձավ յուրաքանչյուր երկրորդը՝ ընդհանուր առմամբ շուրջ 300 հազար մարդ: Հետևաբար, այսօր  մեր սուրբ պարտքն եմ համարում  պատարագել  այն մարտիկների համար, ովքեր ընկան մարտի դաշտում:

Սիրելի ժողովուրդ  եթե այդ մարդիկ չլինեին, մենք չէինք ունենա այսօրվա մեր անկախությունը: Եվ մենք պետք է միշտ հիշեք նրանց, քանի որ նրանց արյան գնով է, որ մենք այսօր կանք ու ապրում ենք խաղաղ երկնքի տակ»:

Պատմական ակնարկով հանդես եկավ Արևիկ գյուղի դպրոցի տնօրեն, պտմ.գիտ.թեկն.  Հակոբ Թորոյանը:

«Մենք հայրենական պատերազմում տվեցինք 107 խորհրդային միության հերոս, 31 զինվոր պարգևատրվել է Փառքի երեք աստիճանի շքանշաններով, հինգ մարշալ, վաթսունից ավել գեներալներ և պետք է նշեմ, որ Վրաստանի և Ադրբեջանի համեմատ, Հայաստանի զինվորների թվականակը գերազանցում էր մի քանի անգամ:

Ռազմի դաշտում հայ զինվորը շատ լավ էր հասկանում, որ եթե ինքը այնտեղ պարտվի, ապա Հայաստանի Հանրապետության սահմանների մոտ կուտակված թուրքական 300.000 բանակը անմիջապես հարձակման կանցներ Հայաստանի վրա: Եվ կռվելով Ղրիմում, Մոսկվայում, Ստալինիգրադում և մյուս վայրերում, նրանք պաշտպանեցին իրենց հայրենիքը: Հայ ժողովուրդը ցույց տվեց իր նվիրվածությունը և պատահական չէր, որ բոլոր հուշահամալիրներում հայի անուններ կան:

Պատերազմից հաղթականորեն վերադարձած այդ սերունդի զավակներն էին, որ փառքով պսակեցին իրենց անունը Արցախյան հերոսամարտում: Դա նախկին հայը չէր, որ գլուխը կախ, թուրքր ասքյարի սրին հետևած գնում էր դեպի մահ:

Ես ձեզ մի օրինակ բերեմ. Այս եկեղեցում, որտեղ մենք հիմա գտնվում ենք, 1919թ-ին մոտ 125 արևիկցի երիտասարդներ ընդամենը երեք ասքյարով են տարվել դեպի Ալեքսանդրապոլ, նրանց նստեցրել գնացքը և տարել Կարս աշխատեցնելու:  Եվ այդ 125-ից ընդամնեը երեքը կամ չորսն են կարողացել փախչել և հետ վերադառնալ: Այսինքն, այդ գլուխը կախ սերունդը չէր. Հաղթանակած սերնդի զավակներն էին, որ Արցախյան հերոսամարտում փառքով պսակեցին իրենց անունները: Այդ հաղթանակը հայ ժողովուրդը բազում տարիներ չէր տեսել: Այդ հաղթանակը մենք արդեն 22 տարի է՝ տեսնում ենք:

Հայ ժողովրդի պատմության մեջ  մենք պետք է նշենք, որ ապրիլը նույնպես մտավ, որպես հերոսամարտի ամիս: Այս քառօրյա պատերազմում, մեր 18-20 տարեկան  երիտասարդները ապացուցեցին, որ իրենք հայրենական պատերազմի զավակների սերունդներն էին, որոնք կանգնեցրին մեր թշնամուն…

Շուշիի ազատագրմանը մեր գյուղից 19 երիտասարդ է մասնակցել, ցավոք, նրանցից երեքը այլևս կենդանի չեն»: Իր խոսքը եզրափակեց պատմաբան Հակոբ Թորոյանը:

Պատարագի ավարտին  հավատավոր ժողովուրդը թափորով շարժվեց դեպի Հայրենական պատերազմում զոհված մարտիկների համար կառուցված հուշահամալիր, որտեղ Տեր Նարեկը կատարեց Պաշտոն հանգստյան:

Ապա Արևիկ գյուղի դպրոցում տեղի ունեցավ միջոցառում` նշելու համար  մայիսյան հաղթանակները:

Լիլիթ Մկրտչյան