«Ինչպէս ոչխար, նա մորթուելու տարուեց…».Աւագ շաբաթը հայ կաթողիկէ համայնքներում
«Նայեցինք մենք նրան, բայց նա ո՛չ տեսք ունէր եւ ո՛չ էլ գեղեցկութիւն։ Նրա տեսքն աւելի անարգ էր ու նսեմ, քան բոլոր մարդկանց որդիներինը։ Նա հարուածների ենթակայ մի մարդ եղաւ, որ ցաւերին համբերել գիտէ. իր երեսը դարձնելով՝ արհամարհուեց ու բանի տեղ չդրուեց։ Նա մեր մեղքերն էր վերցնում եւ մեզ համար չարչարւում, սակայն մենք նրա ցաւերը, հարուածներն ու չարչարանքները համարեցինք իբրեւ Աստծուց եկած բան։ Բայց նա խոցուեց մեր մեղքերի համար եւ մեր անօրէնութիւնների համար դատապարտուեց. Մեր խաղաղութեան համար նա՛ պատիժ կրեց, եւ նրա՛վէրքերով մենք բժշկուեցինք։ Ամէնքն էլ մոլորուած ոչխարներ են. մարդն իր ճանապարհին մոլորուեց, բայց Տէրը նրա՛ն մատնեց մեր մեղքերի համար։ Ու նա վշտից իր բերանն անգամ չի բացում։ Ինչպէս ոչխար՝ նա մորթուելու տարուեց, եւ ինչպէս գառ՝ անմռունչ կանգնած է խուզողի առաջեւ նրա նման իր բերանը չի բացում։ Խոնարհութեան շնորհիւ նրա դատաստանը վերացաւ, եւ նրա ազգատոհմի մասին ո՞վ պիտի պատմի։ Երկրի վրայ վերջ տուին նրա կեանքին. իմ ժողովրդի անօրէնութիւնների պատճառով նա մահուան մատնուեց»։ (Եսայի, 53:3-8)
Ավագ շաբաթը Եկեղեցու կարեւորագոյն տօնին նախորդող շաբաթն է, որը սկսուեց Յիսուսի Երուսաղէմ մուտքով եւ հրէաների օրհներգութիւններով ու աւարտուեց Յիսուսի անարգ մահով խաչափայտի վրայ, նրան խաչողների անեծքով եւ ծաղրով: Աւագ շաբաթուայ եկեղեցական ծէսը, որը յիշատակութիւնն է Յիսուսի երկրային կեանքի վերջին շաբաթուայ, հարուստ է յուզիչ աղօթքներով ու շարականներով, սուրբգրական ընթերցումներով, որոնք կամրջում են մարգարէական իմաստութիւնները աւետարանական դրուագների յետ եւ օգնում աւելի յառաջանալ աստուածային եւ մարդկային ճշմարտութիւնները հասկանալու, սեփական հոգեւոր կեանքը վերագնահատելու քրիստոնէական պարտականութիւնների մէջ ու լինել աւելի լաւ քրիստոնեաներ:
Արդեօ՞ք յաւուր պատշաճի ըմբռնում ենք մեր Տիրոջ չարչարանքների արժէքն ու իմաստը, նպատակը, Խաչի տեղը մեր կեանքում եւ աստուածային ծրագրի մէջ, թէ պարզապես ինքնաբերաբար, մեխանիկօրէն անում ենք այն, ինչ աւանդում են մեզ Եկեղեցին եւ մեր ծնողները: Արդեօ՞ք ճշմարտապէս սիրում ենք մեր Տիրոջը, թէ երբեմն նմանւում ենք աւետարանական պատմութիւնների այն անձանց, ում սովոր ենք ընկալել որպէս բացասական կերպարներ, Յիսուսի թշնամիներ՝ փորձելով ինքներս մեզ արդարացնել սին պատրանքներով: Արդեօ՞ք մենք էլ, եթէ ապրէինք Յիսուսի օրերում, չէինք ծաղրի Նրան ու չէինք պահանջի խաչը հանել նրան՝ որպէսզի մեր ներսի խավարն ի դերեւ չելնի: Կամ, ինչպէս դիպուկ կերպով նկատում է Ֆ. Դոստոեւսկին «Կարամազով եղբայրներ»-ում, եթէ այսօր մեր Տէրը նորից յայտնուի երկրիս երեսին մարդու կերպարանքով, արդեօ՞ք չենք պահանջի մերօրեայ իշխանաւորներից խաչել ու մորթել Նրան, ով մէկ անգամ մեզ համար իր կեա՛նքը տուեց: Սրանք հարցեր են, որոնց շուրջ մտածելու հարմարագոյն ժամանակը հենց ավագ շաբաթն է եւ յատկապէս աւագ հինգշաբթի, ուրբաթ եւ շաբաթ օրերը՝ չարչարանաց օրերը:
Աւագ հինգշաբթի Յիսուս վերջին ընթրիքի ժամանակ լուաց իր աշակերտների ոտքերը եւ հաստատեց Սուրբ Յաղորդութեան խորհուրդը, որի վրայ հիմնուեց Եկեղեցին ու քահանայութիւնը: Յիսուս աշակերտների հետ գնաց Ձիթենեաց լեռան վրայ աղօթելու.նա յաղթեց իր մարդկային տկարութեանը եւ ընդունեց Հօր կամքը՝ յանձն առաւ խաչի ճանապարհը: Նա պատուիրեց աշակերտներին արթուն հսկել ու աղօթել իր համար, մինչդեռ նրանք քնեցին…Եկեղեցին աւագ հինգշաբթի կատարում է ուտնուայի արարողութիւն, Սբ. Պատարագ, ապա Հսկում կամ Խաւարման գիշեր՝ անելով այն, ինչ չարեցին առաքեալները՝ աղօթում է մի քանի ժամ եւ յարթմնի կիսում Յիսուսի դժուարին հոգեվիճակը:
Աւագ ուրբաթ առաւոտեան ժամը 9-ին, կամ երրորդ ժամին, Յիսուս խաչուեց: Կաթողիկէ Եկեղեցում այդ օրը կատարւում է «Խաչի ճանապարհ» ջերմեռանդական աղօթքը եւ համապաստասխան երեկոյեան ժամերգութիւնը՝ սուրգրական ըթներցումներով, ապա՝ Յիսուսի թաղման կարգը: Ուրբաթ երեկոյեան Յիսուս դրուեց գերեզմանի մէջ: Բոլոր արարողութիւնները Եկեղեցում դադարում են մինչեւ ավագ շաբաթուայ երեկոյան կատարուող Սբ. Հարութեան Ճրագալոյցի ժամերգութիւնը եւ Սբ. Պատարագը:
Ստորեւ լուսանկարներ են՝ կաթողիկէ համայնքներում կատարուած աւագ շաբաթուայ արարողութիւններից եւ տեսաձայնագրութիւններ՝ Գիւմրիի ու Աշոցքի համայնքների ժողովրդապետ Գերպ. Հ. Պետրոս վրդ. Եսայեանի քարոզներից: