Ն. Ս. Ֆրանցիսկոս Սրբազան Քահանայապետի ուղերձը՝ Խաղաղության համաշխարհային 54-րդ օրվա կապակցությամբ, որը նշվեց 2021թ. հունվարի 1-ին

1.Հոգատարության մշակույթը՝ որպես խաղաղության ճանապարհ

 Ես ցանկանում եմ փոխանցել իմ ամենահարգալից ողջույնները պետությունների և կառավարությունների նախագահներին, միջազգային կազմակերպությունների ղեկավարներին, տարբեր կրոնների հոգևոր առաջնորդներին և հավատացյալներին, բարի կամքի բոլոր մարդկանց: Բոլորին դիմում եմ լավագույն մաղթանքներով, որպեսզի այս տարին թույլ տա մարդկությանն առաջ ընթանալ եղբայրության, արդարության ուղով և մարդկանց, համայնքների, ժողովուրդների ու պետությունների միջև հաստատվի խաղաղություն:

2020թ.-ը նշանավորվեց COVID-19-ի լուրջ սանիտարական ճգնաժամով, որը վերածվեց բազմաճյուղ և համընդհանուր երևույթի՝ սրելով սերտորեն միմյանց հետ փոխկապակցված այնպիսի ճգնաժամեր, ինչպիսիք են կլիմայական, պարենային, տնտեսական ու գաղթի ճգնաժամերը, պատճառելով ծանր տառապանքներ ու դժգոհություններ: Ես ամենից առաջ մտածում եմ նրանց մասին, ովքեր կորցրել են ընտանիքի անդամ կամ հարազատ, ինչպես նաև՝ նրանց մասին, ովքեր մնացել են առանց աշխատանքի: Առանձնահատուկ ձևով ցանկանում եմ նշել բժիշկներին, բուժքույրերին, դեղագործներին, հետազոտողներին, կամավորներին, հոգևորականներին, հիվանդանոցների և առողջության կենտրոնների աշխատողներին, ովքեր շարունակում են ցուցաբերել մեծահոգություն՝ բոլոր դժվարությունների ու զրկանքների մեջ, որ նրանցից շատերը մահացել են՝ փորձելով թեթևացնել հիվանդների տառապանքն ու փրկել նրանց կյանքը: Հարգանքի տուրք մատուցելով այս մարդկանց՝ ես կրկին կոչ եմ անում քաղաքական ղեկավարներին և մասնավոր հատվածին ձեռնարկել անհրաժեշտ միջոցներ COVID-19-ի դեմ նախատեսված պատվաստանյութը և անհրաժեշտ հիմնական տեխնոլոգիաները ձեռք բերելու համար, որպեսզի կարողանան օգնել հիվանդներին և բոլոր նրանց, ովքեր աղքատ և թույլ են: [1]

Ցավով արձանագրում ենք, որ սիրո և համերաշխության բազմաթիվ վկայությունների հետ միաժամանակ, ցավոք, նոր վերելքն ապրում է ազգայնամոլության, ռասսիզմի, այլատյացության տարբեր ձևեր, ինչպես նաև պատերազմներ և բախումներ, որոնք սերմանում են մահ և ավերածություն:

Այս և մյուս բոլոր իրադարձությունները, որոնք բնորոշեցին մարդկության ճանապարհն անցած տարում, մեզ սովորեցնում են, թե որքա՛ն կարևոր է հոգ տանել միմյանց և արարչագործության մասին, որպեսզի կառուցենք եղբայրական հասարակություն: Ահա՛ թե ինչու եմ այս ուղերձի համար ընտրել «Հոգատարության մշակույթը՝ որպես խաղաղության ճանապարհ» թեման: Հոգատարության մշակույթ՝ անտարբերության և բախումների մշակույթները հաղթահարելու համար, որոնք այսօր գերակայում են:

2.Արարիչ Աստված՝ մարդկային հոգատարության կոչման աղբյուր

Շատ կրոնական ավանդույթներում կան պատմություններ, որոնք վերաբերում են մարդու ծագմանը, Արարչի, բնության և իր նմանի հետ նրա հարաբերություններին: Աստվածաշնչի Ծննդոց Գիրքը հենց սկզբից բացահայտում է մարդկության մասին հոգատարության կարևորությունն Աստծո ծրագրերում՝ ընդգծելով մարդու (ʹadam) և երկրի (ʹadamah) և եղբայրների միջև հարաբերությունները: Աշխարհի արարման աստվածաշնչյան պատմության մեջ Աստված «Եդեմում տնկած» (տե՛ս՝ Ծնն. 2,8) պարտեզը վստահեց Ադամին, որպեսզի նա «մշակեր ու պահպաներ այն» (տե՛ս՝ Ծնն. 2,15): Սա մի կողմից նշանակում է հողը դարձնել պտղատու, իսկ մյուս կողմից էլ պաշտպանել և թույլ տալ, որպեսզի այն պահպանի կյանք պարգևելու իր ունակությունը: [2] «Մշակել» ու «պահպանել» բայերը նկարագրում են Ադամի վերբերմունքն իր պարտեզ-տան նկատմամբ և շեշտում են այն, որ Աստված վստահում է մարդուն՝ նրան դարձնելով Իր արարչագործության տերն ու պահապանը:

Կայենի և Աբելի ծննդյամբ սկիզբ է դրվում եղբայրների պատմությանը, որոնց միջև փոխհարաբերությունները կմեկնաբանվեն բացասաբար՝ Կայենի կողմից՝ պաշտպանության կամ պահպանության տեսանկյունից։ Սպանելով իր եղբայր Աբելին՝ Կայենն այսպես է պատասխանում Աստծո հարցին․ «Մի՞թե ես իմ եղբոր պահակն եմ» (Ծնն․ 4,9).[3] Այո՜, իհարկե։ Կայենն իր եղբոր «պահակն» է։ «Խորը սիմվոլիզմով հարուստ այս հնագույն պատմություններում արդեն իսկ առկա է ներկայիս համոզմունքը․ ամեն ինչ փոխկապակցված է, իսկական հոգատարությունը մեր կյանքի և բնության հետ մեր փոխհարաբերությունների հանդեպ անբաժանելի են եղբայրությունից, արդարությունից և միմյանց հետ հարաբերություններում հավատարմությունից»։ [4]

3.Արարիչն Աստված հոգատարության օրինակ է

Աստվածաշունչն Աստծուն ներկայացնում է ոչ միայն որպես Արարիչ, այլ նաև՝ որպես Մեկը, ով հոգ է տանում իր արարչագործության մասին` մասնավորապես Ադամի, Եվայի և նրանց զավակների մասին։ Նույն Կայենը, չնայած որ կատարած հանցանքի համար անիծվել էր, Աստծուց որպես պարգև ստանում է պաշտպանության նշանը, որպեսզի նրա կյանքը պահպանվի (տես՝ Ծնն․ 4,15)։ Չնայած այս փաստը հաստատում է Աստծո կերպարանքով և նմանությամբ ստեղծված անձի անձեռնմխելի արժանապատվության հանգամանքը, այն նաև արտահայտում է արարչագործության ներդաշնակությունը պահպանելու Աստվածային ծրագիրը, քանի որ «խաղաղությունն ու բռնությունը երբեք չեն կարող բնակվել միևնույն տանը»: [5]

Արարչագործության համար հենց այդ հոգատարության հիման վրա է սահմանվել Շաբաթը, որը ոչ միայն կարգավորում էր Աստծո պաշտամունքը, այլև ձգտում էր վերականգնել հասարակական կարգը և ուշադրություն հրավիրել աղքատների վրա (Ծնն․1,1-3; Ղև. 25,4)։ Հոբելյանի տոնումը՝ յոթերորդ օրվա, տարվա կապակցությամբ, հնարավորություն էր տալիս երկրին, ստրուկներին և պարտապաններին շունչ քաշել։ Ողորմության այդ տարում մարդիկ հոգ տարան բոլոր աղքատների մասին՝ նրանց առաջարկելով կյանքի նոր հեռանկար, որպեսզի ժողովրդի մեջ ոչ մի կարիքավոր չլիներ (տե՛ս՝ Երկ․ Օրենք 15,4)։

Ուշադրության է արժանի նաև մարգարեական ավանդույթը, որտեղ արդարության աստվածաշնչային ընկալման բարձրագույն կետը դրսևորվում է հետևյալ կերպ, թե ինչպես է համայնքը վերաբերվում իր թույլ անդամներին։ Հենց այդ պատճառով էլ Ամոսն (2,6-8; 8) ու Եսային (58) միշտ ձայն են բարձրացնում աղքատների արդարության պաշտպանության համար, որոնք իրենց խոցելիության և իշխանության  բացակայության պատճառով լսում են միայն իրենց համար հոգ տանող Աստծուն (տե՛ս՝ Սղմ․ 34,7; 113,7-8)։

4.Հոգատարությունը՝ Հիսուսի ծառայության մեջ

Կյանքն ու Հիսուսի ծառայությունը արտացոլում են Հայր Աստծո սիրո գագաթնակետը՝ մարդկության հանդեպ (Հվհ․ 3,16)։ Նազարեթի սինագոգում Հիսուս Իրեն ներկայացրեց որպես Մեկը, ում օծեց Տերը և «ուղարկեց աղքատներին ավետարանելու, սրտով բեկյալներին բժշկելու, գերիներին ազատություն քարոզելու և կույրերին՝ տեսողություն, կեղեքվածներին ազատ արձակելու» (Ղկ․ 4,18)։ Հոբելյաններին բնորոշ այս փրկչական գործողությունները հանդիսանում են Հոր կողմից Իրեն վստահված առաքելության ամենախոսուն վկայությունը: Քրիստոս ֆիզիկական և հոգևոր կարեկցանք է ցուցաբերում հիվանդների նկատմամբ և բուժում է նրանց։ Նա ներում է մեղավորներին և նրանց նոր կյանք պարգևում։ Հիսուս Բարի Հովիվ է, Ով հոգ է տանում Իր ոչխարների մասին (տես՝ Հովհ․ 10,11-18; Եզեկիէլ 34,1-31)։ Նա բարի սամարացին է, Ով խոնարհվեց վիրավոր մարդու առջև, բուժեց նրա վերքերը և հոգ տարավ նրա մասին (տե՛ս՝ Ղկ․ 10, 30-37)։

Իր առաքելության գագաթնակետին՝ Հիսուս մեր հանդեպ Իր հոգատարությունը դրոշմում է Խաչին, այդպիսով ազատելով մեզ մեղքի և մահվան ստրկությունից։ Այսպիսով, Իր կյանքի պարգևով և Իր զոհաբերությամբ՝ Նա մեզ ցույց տվեց սիրո ճանապարհը, և Նա ասում է մեզ բոլորիս․ «Հետևի՛ր Ինձ։ Եվ դու նու՛յն ձևով արա» (տես՝ Ղկ․ 10,37)։

5.Հոգատարության մշակույթը Հիսուսի հետևորդների կյանքում

Վաղ շրջանի Եկեղեցում հոգևոր և մարմնական ողորմության գործերը հանդիսանում էին սիրո ծառայության հիմքը: Առաջին սերնդի քրիստոնյաները խրախուսում էին բարիքների համատեղ օգտագործումը, որպեսզի նրանցից ոչ մեկը կարիքի մեջ չլիներ (տես՝ Գրծ. 4, 34-35), և փորձում էին համայնքը վերածել հյուրընկալ մի տան, որը ցանկացած իրավիճակում պատրաստ էր ստանձնել պատասխանատվություն ամենաթույլերի նկատմամբ։ Այսպես ձևավորվեց կամավոր զոհողություն անելու սովորությունը՝ աղքատներին, որբերին, տարեցներին, նավաբեկության զոհերին կերակրելու, մահացածներին հուղարկավորելու համար։ Հետագայում, երբ քրիստոնյաներն այլևս նման նախանձախնդիր առատաձեռնություն չէին ցուցաբերում, Եկեղեցու որոշ հայրեր սկսեցին բացատրել, որ Աստված ունեցվածքը նախատեսել է համընդահնուր բարօրության համար։ Ամբրոսիոսը գրում էր, որ «բնությունը բոլոր բարիքները տրամադրել է մարդկանց համընդհանուր օգտագործման համար։ […] Բնությունը ստեղծել է ընդհանուր իրավունք, մինչդեռ մարդու ագահության պատճառով այդ իրավունքից քչերն են օգտվում»։ [6] Հաղթահարելով առաջին հարյուրամյակների հալածանքները՝ Եկեղեցին օգտվեց իր ազատությունից՝ հասարակությանն ու նրա մշակույթը ոգեշնչելու համար։ «Ժամանակի կարիքները պահանջում էին  նոր պարտականություններ՝ քրիստոնեական սիրուն ծառայելու համար։ Պատմական տարեգրությունները վկայում են ողորմության բազմահազար արարքների մասին։ Այս փոխհամաձայնեցված ջանքերի շնորհիվ ի հայտ եկան բազմաթիվ հաստատություններ՝ մարդկանց բոլոր կարիքները հոգալու համար․ հիվանդանոցներ, կացարաններ աղքատների համար, որբանոցներ, մանկատներ, ապաստարաններ՝ ուխտավորների համար և այլն»։ [7]

6.Եկեղեցու սոցիալական ուսմունքի սկզբունքները՝ որպես հոգատարության մշակույթի հիմք

Առաջին ժամանակների դիակոնիան՝ հարստացած լինելով Հայրերի մտքերով և ոգեշնչմամբ, շնորհիվ հավատքի վկաների գործուն սիրո՝ հարյուրամյակներ շարունակ դարձավ Եկեղեցու սոցիալական ուսմունքի բաբախող սիրտը, իրեն առաջարկելով բարի կամքի տեր բոլոր մարդկանց՝ որպես սկզբունքների, չափանիշների և ուղեցույցների թանկարժեք գանձ, որոնց օգնությամբ կարելի է սովորել հոգատարության «քերականությունը»․ ամեն մի մարդու արժանապատվության խթանում, աղքատների և անպաշտպանների հետ համերաշխություն, հոգատարություն՝ համընդհանուր բարօրության համար, արարչագործության պաշտպանություն:

* Հոգատարությունը՝ որպես անձի արժանապատվության և իրավունքի խթանում։

«Անձի մասին քրիստոնեության մեջ ծնված և հասունացած ընկալումը օգնում է ձգտել զարգացման, որը լիովին մարդկային է: Քանի որ անհատականությունը միշտ նշանակում է հարաբերություններ, այլ ոչ թե անհատապաշտություն, այն հաստատում է ներառումը, այլ ոչ թե բացառումը, անհատի միակ և անձեռնմխելի արժանապատվությունը, այլ ոչ թե օգտագործումը»։ [8] Ամեն ոք ինքնին արդեն իսկ նպատակ է, և երբեք նա պարզապես միջոց չի հանդիսանում, որը պետք է գնահատել միայն ըստ իր օգտակարության։ Նա ստեղծված է, որպեսզի ապրի մյուսների հետ ընտանիքում, համայնքում, հասարակության մեջ, որտեղ բոլոր անդամներն ունեն հավասար արժանապատվություն։ Այս արժանապատվությունից են ծնվում մարդու բոլոր իրավունքները, ինչպես նաև՝ պարտավորությունները, որոնք կոչ են անում, օրինակ, պատասխանատվության ստանձնել՝ ընդունելու աղքատներին, հիվանդներին, լքյալներին, յուրաքանչյուր մերձավորին՝ «անկախ ժամանակի և տարածության մեջ նրա մոտ կամ հեռու գտնվելուն» [9] և օգնել նրանց։

* Հոգատարություն համընդհանուր բարօրության մասին։

Հասարակական, քաղաքական և տնտեսական կյանքի ամեն մի կողմ ամբողջանում է, երբ ծառայում է համընդհանուր բարօրությանը՝ այսինքն «հասարակական կյանքի այն բոլոր պայմանների միասնականությամբ, որոնք թույլ են տալիս հասարակություններին և  նրա առանձին անդամներին ավելի արագ հասնել իրենց կատարյալ զարգացմանը»։ [10] Այս ամենը նկատի ունենալով՝ մեր ծրագրերն ու ջանքերը միշտ պետք է հաշվի առնեն ազդեցությունը ողջ մարդկային ընտանիքի վրա՝ գնահատելով դրանց հետևանքները ներկայիս և ապագա սերունդների համար։ COVID-19 համավարակը մեզ ցույց տվեց, թե որքանով է դա ճշմարիտ և արդիական, որի հետ առերեսվելով՝ «մենք հասկացանք, որ գտնվում ենք նույն նավի մեջ՝ հավասարապես դյուրաբեկ և շփոթված, սակայն միևնույն ժամանակ կարևոր և անհրաժեշտ է դա, քանզի կանչված ենք միասին թիավարելու համար» [11], քանի որ «ոչ ոք միայնակ չի փրկվելու» [12] և ոչ մի մեկուսացված ազգային պետություն չի կարող համընդհանուր բարօրություն ապահովել սեփական բնակչության համար։ [13]

* Հոգատարություն՝ համերաշխության միջոցով։

Համերաշխությունն արտահայտում է ոչ թե անորոշ զգացողություն, այլ՝ կոնկրետ սեր մեկ այլ անձի նկատմամբ՝ որպես մշտական և ամուր վճռականություն հանուն համընդհանուր բարօրության աշխատելու համար․ ի նպաստ բոլորի և յուրաքանչյուրի, քանզի, արդարև, մենք բոլորս պատասխանատու ենք բոլորի համար»։ [14] Համերաշխությունն օգնում է տեսնել մյուսին՝ լինի դա մի մարդ, թե ժողովուրդ կամ ազգ, ոչ թե որպես վիճակագրության տարր կամ միջոց, որը կարելի է օգտագործել և մի կողմ շպրտել, երբ այն այլևս պետք չէ, այլ՝ որպես մերձավոր, ճանապարհի ուղեկից, ով կանչված է մեզ հետ հավասարապես մասնակցելու կյանքի խնջույքին, որին մեզ բոլորիս հրավիրել է Աստված։

* Հոգատարություն արարչագործության նկատմամբ և նրա պահպանումը։

Laudato si’ շրջաբերականն ամբողջությամբ հաշվի է առնում ողջ արարչագործության փոխկապակցվածությունը և հարկ է համարում արձագանքել ինչպես կարիքավորների, այնպես էլ արարչագործության հառաչանքներին։ Նման ուշադրությունից կարող է ծնվել արդյունավետ հոգատարություն՝ երկրի՝ մեր ընդհանուր տան և աղքատների հանդեպ։ Այս կապակցությամբ ես ցանկանում եմ կրկին ընդգծել, որ «չի կարող լինել անկեղծ սերտ միության զգացում՝ բնության այլ արարածների հետ, եթե սրտում չկա քնքշություն, կարեկցանք և անհանգստություն մարդկանց նկատմամբ»։ [15] «Խաղաղություն, արդարություն և արարչագործության պահպանում՝ երեք ամբողջությամբ փոխկապակցված խնդիրներ, որոնք չի կարելի տարանջատել և առանձին մեկնաբանել՝ չենթարկվելով կրկին նվազեցնելու տեսության (reductionism) մեջ ընկնելու սպառնալիքին»։ [16]

7.Միասնական ճանապարհի կողմնացույց

Թափոնների մշակույթի գերակայության դարաշրջանում՝ ազգերի մեջ և նրանց միջև սրվող անհավասարության պայմաններում, [17] ես ցանկանում եմ հրավիրել միջազգային կազմակերպությունների և կառավարությունների, տնտեսական և գիտական աշխարհի, հաղորդակցության միջոցների և կրթական հաստատությունների  ղեկավարներին, որպեսզի նրանք իրենց ձեռքն առնեն վերը նշված սկզբունքների այդ «կողմնացույցը» և շարժվեն ընդհանուր ուղղությամբ՝ համաշխարհայնացման այս գործընթացում, որը լինի  «իսկապես մարդկային ուղղություն»: [18] Այն թույլ կտար հարգել յուրաքանչյուր մարդու արժանապատվությունը, համերաշխ և միասին գործել համընդհանուր բարօրության համար՝ օգնելով նրանց, ովքեր տառապում են աղքատությունից, հիվանդությունից, ստրկությունից, խտրականությունից և բախումներից։ Ես բոլորին կոչ եմ անում այս կողմնացույցի միջոցով դառնալ մարգարեներ, հոգատարության մշակույթի վկաներ՝ սոցիալական անհավասարության բազմաթիվ դրսևորումները ոչնչացնելու համար: Իսկ դա հնարավոր կլինի միայն կանանց ակտիվ և համատարած առաջամարտիկներ լինելու դեպքում՝ ընտանիքում, հասարակական, քաղաքական և ինստիտուցիոնալ բոլոր ոլորտներում:

Հոգատարության մշակույթի զարգացման համար անհրաժեշտ սոցիալական սկզբունքների կողմնացույցը հանդիսանում է ուղեցույց նաև ազգերի միջև հարաբերություններում, որոնց համար ոգեշնչման աղբյուր պետք է լինի եղբայրությունը, փոխադարձ հարգանքը, համերաշխությունը և միջազգային իրավունքի պահպանումը։ Այս առումով անհրաժեշտ է վերստին շեշտադրել մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանությունն ու խթանումը։ [19]

Անհրաժեշտ է հիշատակել նաև հարգանքը հումանիտար իրավունքի նկատմամբ, հատկապես հիմա, երբ բախումներն ու պատերազմներն անդադար իրար են հաջորդում։ Ցավոք սրտի, շատ շրջաններ ու համայնքներ այլևս չեն հիշում այն ​​ժամանակները, երբ նրանք ապրում էին խաղաղ և անվտանգ։ Բազմաթիվ քաղաքներ դարձել են անպաշտպանության էպիկենտրոններ․ նրանց բնակիչները պայքարում են կյանքի բնականոն հունի պահպանման համար՝ անարգել ենթարկվելով հարձակումների և գնդակոծությունների տարբեր տեսակի զենքերով։ Երեխաները չեն կարողանում սովորել։ Տղամարդիկ և կանայք չեն կարողանում աշխատել իրենց ընտանիքները պահելու համար։ Նախկինում առատ բերք տվող հողերն արդեն անբերրի են։ Մարդիկ ստիպված են փախչել՝ թողնելով ոչ միայն իրենց տներն, այլև ընտանեկան պատմությունն ու մշակութային արմատները:

Հակամարտությունը շատ պատճառներ ունի, սակայն միշտ մեկ է արդյունքը. ավերածություն և հումանիտար ճգնաժամ: Մենք պետք է կանգ առնենք և մտածենք․ ինչպե՞ս կարգավորել հակամարտություններն աշխարհում։ Եվ ամենից առաջ, ինչպե՞ս դարձի բերել մեր սրտերն ու փոխել մտածելակերպը, որպեսզի իսկապես փնտրենք խաղաղություն՝ համերաշխության և եղբայրության մեջ։

Որքա՜ն ռեսուրսներ են վատնվում զենք՝ հատկապես միջուկային զենք արտադրելու համար։ [20] Այդ ռեսուրսները կարելի է օգտագործել հանուն մարդկանց անվտանգության ապահովման առաջնային նշանակություն ունեցող առավել կարևոր խնդիրները լուծելու համար, ինչպիսիք են խաղաղության խթանումը և մարդկության ամբողջական զարգացումը, աղքատության դեմ պայքարը, բժշկական կարիքների բավարարումը: Ընդորում, դա ևս բացահայտվեց այնպիսի համընդհանուր փոփոխություներով, ինչպիսիք են ներկայիս COVID-19 համավարակն ու կլիամայական փոփոխությունները։ Որքան քաջարի որոշում կլիներ «սպառազինության և այլ ռազմական ծախսերի համար նախատեսված միջոցներով ստեղծել մի համաշխարհային հիմնադրամ, որպեսզի վերջնականապես արմատախիլ արվեր սովն ու խթանվեր ամենաաղքատ երկրների զարգացումը։ [21]

8.Դաստիարակել հոգատարության մշակույթ

Հոգատարության մշակույթի զարգացումը պահանջում է դաստիարակչական գործընթաց, իսկ սոցիալական սկզբունքների կողմնացույցն այդ նպատակների համար հուսալի գործիք է տարբեր փոխկապակցված համատեքստերում: Ես ցանկանում եմ այս կապակցությամբ բերել մի քանի օրինակներ։

– Հոգատարությունը ծնվում է ընտանիքում՝ հասարակության բնական և հիմնարար բջջում, որտեղ մարդիկ սովորում են հարաբերություններ կառուցել և ապրել միմյանց նկատմամբ փոխադարձ հարգանքով։ Միևնույն ժամանակ, ընտանիքը պետք է լինի այնպիսի պայմաններում, որոնք նրան հնարավորություն կտան կատարել այդ կենսական և անհրաժեշտ խնդիրը:

– Դաստիարակության համար նախատեսված մյուս սուբյեկտները դպրոցներն ու համալսարաններն են, որոնք միշտ համագործակցում են ընտանիքի հետ, ինչպես նաև որոշ առումներով սոցիալական հաղորդակցության սուբյեկտները։ [22] Նրանք տարածում են արժեքային համակարգեր, որոնք ճանաչում են յուրաքանչյուր մարդու արժանապատվությունը, յուրաքանչյուր լեզվական, էթնիկ և կրոնական համայնքները, յուրաքանչյուր ժողովրդի և դրանից բխող հիմնարար իրավունքները։ Դաստիարակությունը հանդիսանում է առավել արդար և համերաշխ հասարակության սյուներից մեկը։

– Կրոնները և կրոնական առաջնորդները կարող են անփոխարինելի դեր ունենալ հավատացյալներին և ողջ հասարակությանը համերաշխության, տարբերությունների նկատմամբ հարգանքի, հյուրընկալության և ամենաթույլ եղբայրների հանդեպ հոգատարության արժեհամակարգերի փոխանցման գործում։ Այս կապակցությամբ հիշեցնեմ Պողոս VI Պապի խոսքերը ուղղված Ուգանդայի խորհրդարանին 1969թ-ին․ «Մի վախեցեք Եկեղեցուց, նա ձեզ հարգում է, ձեզ դաստիարակում է որպես կարգապահ և ազնիվ քաղաքացիներ, չի սադրում մրցակցություն և պառակտում, փորձում է խթանել առողջ ազատություն, սոցիալական արդարություն, խաղաղություն։ Եթե նա ունի նախասիրություններ, ապա միայն հօգուտ աղքատների, երեխաների և ժողովրդի դաստիարակության, տառապյալների և լքյալների հոգատարության»։ [23]

– Բոլոր նրանց, ովքեր օժտված են դաստիարակչական առաքելությամբ և իրենց աշխատանքով ծառայում են ժողովրդին՝ միջազգային, կառավարական և ոչ կառավարական կազմակերպություններում, և բոլոր նրանց, ովքեր այս կամ այն կերպ առնչություն ունեն դաստիարակչական և հետազոտական ոլորտի աշխատանքների հետ, ես կրկին կոչ եմ անում, որպեսզի կարողանանք հանգել «առավել բաց և ներառական դաստիարակության, որն ունակ է համբերատարությամբ լսել, կառուցողական երկխոսության և փոխըմբռնման»: [24] Ես հուսով եմ, որ Համաշխարհային դաստիարակության պակտի համատեքստում արված այս հրավերը կստանա լայն և բազմակողմանի աջակցություն։

9.Չկա խաղաղություն՝ առանց հոգատարության մշակույթի

Խաղաղություն կերտելու արտոնյալ ուղին հոգատարության մշակույթն է՝ որպես ընդհանուր, համերաշխ և նախաձեռնող պարտականություն՝ բոլորի արժանապատվությունն ու  բարօրությունը պաշտպանելու և զարգացնելու համար, որպես հետաքրքրություն ցուցաբերելու, ուշադրություն դարձնելու, կարեկցանքի, հաշտեցման և ապաքինման, միմյանց նկատմամբ փոխադարձ հարգանքի և փոխըմբռման պատրաստակամություն: «Մոլորակի շատ մասերում անհրաժեշտ են գտնել խաղաղության նման ուղիներ, որոնք կհանգեցնեն վերքերի ապաքինմանը, անհրաժեշտ են խաղաղության արհեստավորներ, ովքեր պատրաստ են սկսել բուժման և բարեփոխված հանդիպման գործընթացներ՝  հնարամտությամբ և անվախ»: [25]

Այն ժամանակ, երբ ճգնաժամի փոթորկից ցնցված մարդկության նավակը դժվարությամբ առաջ է ընթանում դեպի առավել հանգիստ ու պայծառ մի հորիզոն, մարդկային արժանապատվության ղեկն ու հիմնարար սոցիալական սկզբունքների «կողմնացույցը» կարող են մեզ թույլ տալ տեղաշարժվել հուսալի և միասնական ընթացքով։ Որպես քրիստոնյաներ՝ մենք մեր հայացքը միշտ ուղղում ենք դեպի Մարիամ Աստվածածնին՝ դեպի Մայրը հույսի։ Բոլորս միասին համագործակցում ենք հանուն սիրո և խաղաղության, եղբայրության և համերաշխության, փոխադարձ աջակցության և փոխըմբռման նոր հորիզոնի։ Եկե՛ք չտրվենք գայթակղությանը և չդադարե՛նք հետաքրքրվել այլ մարդկանցով, հատկապես, ամենաթույլերով, եկե՛ք չհեռացնենք մեր հայացքը, այլ ամեն օր կոնկրետ ջանքեր գործադրենք, որպեսզի «ստեղծենք միմյանց ճանաչող և միմյանց համար հոգ տանող եղբայրների միասնական հասարակություն»։ [27]

Թարգմ.՝ Նաիրա Բաղդասարյանը

Հղումների համար նայել ռուսերեն տեքստը