Նախորդ խորհրդածության ժամանակ ձեր  ուշադրությունը հրավիրեցի մի կարևոր սկզբունքի վրա. առ այն, որ մեղքի ամբողջ տարողությունը և էությունը հասկանալու համար մենք պետք է կանգնենք սրբության Վեմի վրա, որ Քրիստոսն է, և մեղքին նայենք Իր և Իր Սուրբ Եկեղեցու դիտանկյունից: Սրբության հետ հստակ և կտրուկ հակադրությունն է, որ առավել ցայտուն է դարձնում մեղքի պիղծ որակը՝ անկախ նրանից՝ ծանր է մեղքը, թե թեթև: Ամենապարզ ձևակերպմամբ, մեղքը  մի  որևէ  գիտակցված ցանկություն է կամ արարք, որը դեմ է Աստծո կամքին, մարդու խղճի ձայնին և մարդու բնական իրավունքներին: Մեղքի արմատը անհնազանդությունն է աստվածային կամքին, հետևաբար, մեղքը մարդու    կողմից    գիտակցված    մերժումն    է՝  ապրելու  Աստծո նախախնամության, ծրագրի համաձայն: Սատանան միշտ ջանում է մարդուն խաբել, բայց որոշում կայացնողը մարդն է, որ կոչված է իր աստվածատուր ազատությունը ապրել պատասխանատվությամբ: Հետևաբար, անկախ նրանից, թե ինչ է մեզ առաջարկում սատանան, որոշման պատասխանատվությունը՝ հետևանքներով հանդերձ, մնում է մարդու ուսերին: Աստված հարգում է մարդու ազատությունը, հետևաբար, երբեք մարդու փոխարեն որոշումներ չի կայացնում, բայց Իր խոսքով և հայտնությամբ, Եկեղեցու միջոցով մարդուն ընձեռում է բոլոր միջոցները, նաև իր գերբնական զորությունը՝ շնորհները, որպեսի մարդը միշտ ճիշտ որոշումներ կայացնի: Ուրեմն, մեղքն այն է, երբ մարդը, լիովին և հստակորեն իմանալով այդ միջոցների մասին, լսելով Աստծո՝ իրեն ուղղված Խոսքը, նույնիսկ հաճախակի ընթերցելով Սուրբ Գիրքը, գիտակցաբար մերժում է ապրել Աստծո խոսքի համաձայն, կամ մարմական կրքերի, ագահության և այլ բազում պատճառներով, որոնք ամբողջովին չէ, որ կախված են իրենից, այնուամենայնիվ, դարձյալ գիտակցաբար կամենում կամ գործում է բաներ, որոնք դեմ են Աստծո խոսքին, պատվիրաններին: Իհարկե, երբ կրքերը, շահը, եսասիրությունը մթագնում են մարդու բանականությունը, սթափ դատողություններ ակնկալելը շատ դժվար է, բայց այնուամենայնիվ, որոշումները մնում են գիտակցված: Մարդը սիրում է հաճախ ինքն իր համար արդարացումներ գտնել, որպեսզի մեղք գործի, կամ կարծում է, որ կարելի է մեղք գործել, ապա գնալ խոստովանության, չէ՞ որ Աստված միշտ ողորմած է և կների: Այսպիսի վարքագիծն անընդունելի է և անիմաստ է դարձնում հետագա խոստովանությունը: Չի կարելի չարաշահել Աստծո ողորմածությունն ու անվերապահ սերը՝ հանուն մեղք գործելու ցանկության: Սա նշանակում է նաև սեփական հեշտասիրության համար պարզապես շահագործել Քրիստոսի Խաչի զոհաբերությունը, որի վաստակի՛ շնորհիվ է միայն, որ մեր մեղքերը ներվում են: Տեսնու՞մ եք, որքան շատ են սատանայի թակարդները, նա նույնիսկ օգտագործում է Աստծո ողորմածությունը և Քրիստոսի Խաչելությունը՝ մարդուն մեղքի մեջ ներքաշելու համար:

Երբ Աստծո պատվիրանների դեմ մի քայլ ենք անում, գուցե առանց գիտակցելու, գործարքի մեջ ենք մտնում սատանայի հետ, որովհետև անհնազանդությունն Աստծո կամքին՝ նշանակում է հնազանդություն սատանայի առաջարկներին, ապա նաև՝ գերություն նրա կամքին կամ դիվահարություն:

Եկե՛ք նախ հասկանանք մեղքի առաջին ձևակերպումը՝ ցանկություններ կամ արարքներ, որոնք դեմ են Աստծո կամքին:

Աստծո կամքը կամ խոսքը հասկանալու և պատկերացնելու համար, թե ինչը կարող է մեղք լինել, նախևառաջ պետք է մեր աչքի առաջ ունենանք Աստծո կողմից Մովսեսին տրված Տասնաբանյա պատվիրանները (Ելք, 20), որոնք կարելի է խմբավորել երկու հիմնական ուղղություններով.

-առաջին երեք պատվիրանները, որոնք կարգավորում են մարդու հարաբերությունները՝ Աստծո հետ.

1. Ես եմ քո Տեր Աստվածը, ինձանից բացի այլ Աստվածներ չպաշտես,
2. Աստծո անունը զուր տեղը չտաս,
3. Տիրոջ օրը սուրբ պահիր,

-մյուս յոթ պատվիրանները, որոնք կարգավորում են այլ մարդկանց կամ մերձավորի հետ մարդու հարաբերությունները՝

4. պատվի՛ր քո հորն ու մորը,
5. մի սպանիր,
6. մի՛ շնացիր,
7. մի՛ գողացիր,
8. սուտ մի վկայիր,
9. մի՛ ցանկացիր քո մերձավորի կնոջը,
10. մի՛ ցանկացիր քո մերձավորի ունեցած որևէ բանի:

Տասնաբանյա պատվիրանները Աստծո օրենքի հիմքն են, որ կոչված էին կարգավորելու իսրայելացիների ամբողջ հոգևոր և բարոյական կյանքը, ինչպես նաև մեր՝ քրիստոնյաներիս կյանքը: Մենք առանձին-առանձին կուսումնասիրենք այս պատվիրանները, ինչը տրամաբորեն կօգնի հստակ զատորոշել բացահայտ և ծածուկ մեղքերը: Տեր Հիսուս Քրիստոս, երբ իրեն հարցրեցին, թե որն է ամենամեծ պատվիրանը, պատասխանեց. «Ամենամեծ պատվիրանն այս է. պետք է սիրես քո Տեր Աստծուն քո ամբողջ սրտով, քո ամբողջ հոգով և քո ամբողջ մտքով: Այս է ամենամեծ և գլխավոր պատվիրանը: Երկրորդը նման է սրան. «Պիտի սիրես քո ընկերոջը՝ ինչպես ինքդ քեզ», Մտթ. 22, 37: Առաջին՝ գլխավոր պատվիրանը, արտահայտված կամ մեկնաբանված է Տասնաբանյայի առաջին երեք պատվիրաններով, իսկ երկրորդը՝ մնացած յոթ պատվիրաններով: Այս պատվիրաններին Տեր Հիսուս Քրիստոս ավելացրեց Իր հայտնի լեռան քարոզը, որն ընդգրկում է Մատթեոսի ավետարանի 5-7-րդ գլուխները, որոնք, իր խոսքերով լրացնում են Օրենքը, և ապա տվեց ևս մեկը՝ նոր պատվիրանը. «Սիրեցե՛ք միմյանց ինչպես ես ձեզ սիրեցի» (Հվհ. 13, 34), որն Ինքը մեկնաբանեց Իր կյանքով և խաչի զոհաբերությամբ:

Առաջին պատվիրանը. Ես եմ քո Տեր Աստվածը

Առաջին պատվիրանում Աստված ասում է.

«Ես եմ քո Տեր Աստվածը, որ քեզ հանեցի եգիպտակացիների երկրից՝ ստրկության տնից: Ուրիշ Աստվածներ չունենաս…կուռքեր չպատրաստես, չպաշտես և չծառայես դրանց», Ելք, 20, 2, Երկր. Օր. 5, 6: Հիսուս անապատում սատանային պատասխանելիս՝ այս պատվիրանն այլ կերպ ձևակերպեց. «Գրված է. «Քո Տեր Աստծուն պաշտիր և միայն նրան ծառայիր», Մտթ. 4, 10:

Աստված մարդուն հայտնեց Իր Աստվածային զորությունը, արարչագործ հեղինակությունը, հավիտենականությունը և ամենակարողությունը՝ Իր ընտրյալ ժողովրդին ազատագրելով եգիպտական սրտկությունից և շնորհելով նոր կյանքի հնարավորություն: Եվ Աստված կամեցավ, որ իսրայելացիները սա մեկընդմիշտ հիշեն՝ Աստծո հետ կնված ուխտով, որպեսզի ընդունեն Աստծուն՝ որպես Տեր, պաշտեն և հավատարիմ մնան իրենց Աստծուն: Սա, իհարկե, վերաբերում է յուրաքանչյուր մարդ արարածի, քանի որ Աստված Ինքն Իրեն հայտնում է իր բոլոր զավակներին, որ ստեղծված են Իր պատկերով:

Առաջին պատվիրանի վրա են հիմնված հավատքի, հույսի և սիրո «աստվածաբանական» կոչված առաքինությունները: Հավատքը և վստահությունն առ Աստված մարդու հոգևոր կյանքի վեմն է, որից սկսվում է Աստծո ճանաչումը և սերը: Աստծուն՝ որպես մեր կյանքի Տեր չճանաչելը, Նրա գոյության հանդեպ թերահավատությունը, կասկածը բոլոր բարոյական արատների պատճառն է, ըստ Սբ. Պողոսի (Հռմ. 1, 18-32): Ուրեմն, առաջին պատվիրանը մեզ կոչ է անում ամենայն զգուշությամբ պահպանել ու ամրացնել մեր հավատքն ու վստահությունը Տիրոջ հանդեպ: Այլապես, կարող են ծնվել.

-գիտակցված կասկածը, որ արհամարհում կամ մերժում է Աստծո հայտնած կամ Եկեղեցու առաջարկած որոշ ճշմարտություններ՝ գերադասելով սեփական կարծիքը,

-ակամա կասկածը, երբ մարդ տատանվում է հավատքի մեջ՝ դժվարանալով հասկանալ կամ ընդունել որոշ ճշմարտություններ,

-անհավատությունը, որ գիտակցված ի սպառ մերժումն է ընդունելու Աստծո կողմից հայտնված բոլոր ճշմարտությունների, իսկ մասնակի մերժումը Սուրբ Գրքի տողերի քմահաճ մեկնաբանությունները հանգեցնում են աղանդների կամ հերձվածների,

-հավատուրացությունը, որ լիակատար մերժումն է քրիստոնեական հավատքի,

-սխիզմը կամ պառակտումը, որը հրաժարումն է ընդունելու Պետրոս առաքյալի հաջորդի՝ Հռոմի Քահանայապետի ավագ հոգևոր իշխանությունը՝ շնորհված Քրիստոսի կողմից, անջատումը Կաթողիկէ, այսինքն՝ Ընդհանրական Սուրբ Եկեղեցու հետ հաղորդությունից կամ միությունից, որն արտահայտվում է հրաժարումով՝ Կաթողիկէ Եկեղեցում Սբ. Հաղորդություն ընդունելուց:

Քրիստոնյան չի կարող միայն սեփական ուժերով հասնել փրկության, այլ ունի այն երբեք չխաբող հույսը, որ իրեն կանչող Աստված կտա բոլոր հարկ եղած շնորհները՝ փրկության հասնելու համար: Հետևաբար, առաջին պատվիրանի դեմ է ուղղված և մեղք է նաև.

-հուսահատությունը, երբ մարդ այլևս հույս չունի, որ Աստված իրեն կօգնի կամ կների իր մեղքերը, կամ որ աստվածային արդարությունը կհաստատվի: Այյպիսի մեղքի մեջ ընկավ Հուդան՝ զղջալուց հետո, և ապա դիմեց ավելի ծանր մեղքի՝ ինքնասպանության,

-ինքնավստահությունը, երբ մարդը մտածում է, որ ինքը կարիք չունի Աստծո օգնության և կարող է ինքնուրույն փրկվել, կամ երբ մեկը վստահ է, որ Աստված իրեն կտա ամեն ինչ՝ առանց մեղքերի խոտովանության և այլ վաստակների: Հավատքով մարդը ճանաչում է Աստծո անսահման սերն ու հոգատարությունն իր հանդեպ, որը նույնիսկ գերազանցում է Աստծո արդարադատությանը: Պետք է ամեն վայրկան մեր աչքի առաջ ունենանք այն ամենն, ինչ Տերն արել և անում է մեզ համար՝ ներելով մեր մեղքերը: Ուրեմն, հակառակ դեպքում ծնվում են Աստծո հանդեպ երախտամոռությունը, անտարբերությունը: Մարգարեների գլխավոր ջանադրությունը ժողովրդին այս մասին հասկացնելն էր, իսկ նրանց լսելու փոխարեն հալածում էին, քարկոծում, սպանում: Հովհաննես ավետարանիչը Հայտնության գրքում զգուշացնում է գաղջության մեղքի մասին, երբ մարդ ոչ տաք է, ոչ սառը՝ Աստծո հանդեպ սիրո մեջ: Հոգևոր տրտմությունը կամ ծուլությունը, որ խանգարում է մարդուն առաջադիմել Աստծո հանդեպ սիրո մեջ: Ատելությունն Աստծո հանդեպ մարդկային հպարտության, ապստամբության, անձնական կարծիքի մեջ կարծրացածության հետևանք է և տեղ չի թողնում Աստծուն սիրելու համար՝ վերածվելով ևս մեկ ծանր մեղքի:

Տ. Հովսեփ Քհն. Գալստյան