2022 թուականի դեկտեմբերի 14-15-ին՝ Երեւանի Հայ Կաթողիկէ Առաջնորդարանում տեղի ունեցաւ հոգեւոր կրթութիւն՝ Առաջնորդութեան հոգեւորականների եւ աշխարհիկ դասի աշխատակիցների համար:

Հոգեւոր կրթութիւնը մեկնարկեց Սուրբ եւ Անմահ Պատարագով, որ մատուցուեց ձեռամբ Հայաստանի, Վրաստանի, Ռուսաստանի, Ուկրաինայի եւ Արեւելեան Եւրոպայի Հայ Կաթողիկէ Առաջնորդութեան Առաքելական Կառավարիչ Գերապատիւ Հայր Միքայէլ Վրդ. Բասսալէի:

Օրուայ բանախօսներն էին Արժանապատիւ Տէր Մաշտոց Քհն. Ղազարեանը եւ Արժանապատիւ Տէր Կոմիտաս Քհն. Դավէեանը, ովքեր իրենց բանախօսութիւնները կառուցել էին Ղուկասի Աւետարանից մէջբերուած երկու աւետարանական դրուագների վրայ:

Տէր Մաշտոց Քհն. Ղազարեանը ներկայացրեց առաջին բանախօսութիւնը, որը մանրակրկիտ մեկնութիւնն էր եօթանասուներկու աշակերտներին առաքելական մանդատ տալու եւ բոլոր քաղաքներն ու վայրերն ուղարկելու, որպէսզի Տիրոջ անունով քարոզեն եւ բժշկեն մարդկանց (հմմտ. Ղկ. 10, 1-20): Ինչպէս ասաց բանախօսը՝ աւետարանական այս դրուագը յատուկ է միայն Ղուկասի Աւետարանին, քանի որ միւս աւետարանիչների կողմից այն գրի չի առնուել եւ նրանց մօտ չի պահպանուել: Արժանապատիւ Տէր Մաշտոցը ամենայն մանրամասութեամբ քննութեան առաւ աւետարանական  դրուագը՝ սկսելով համատեսքտից, յատուած առ յատուած վերլուծելով իւրաքանչիւր տող, ապա՝ փորձելով ներկայացնել պատգամի ընդհանուր նշանակութիւնն ու արժէքը: Բանախօսը զուգահեռներ անցկացրեց Ղուկասի Աւետարանի ոչ միայն այս եւ նախորդ գլխում ներկայացուած Տասներկուսի առաքելության ուղարկվելու դրուագների միջեւ, այլեւ այդ գլուխներում նկարագրուած վիճակը համեմատեց այսօրուայ մարդու կենսակերպի հետ՝ ընդգծելով, որ սա մի իրավիճակ է, որը քաջածանօթ է բոլորիս, երբ Տիրոջ կողմից մեզ շնորհուել է ամենաարժէքաւորը՝ կեանքը, մեզ տրուել է ո՛չ միայն ամէն տեսակ բարիք եւ իշխանութիւն, այլեւ՝ Աստծոյ արքայութիւնը քարոզելու հնարաւորութիւն: Իսկ ի՞նչ ենք անում մենք… Ո՛չ միայն ձախողում ենք մեզ վստահուած առաքելութիւնը, այլ նաեւ չենք մտածում մեր սխալների եւ դրանք շտկելու մասին, եւ, շարունակում ենք Քրիստոսի հետեւորդութեան մէջ փնտռել մեր հարմարաւէտ եւ հանգստաւէտ կեանքը՝ մոռանալով, Տիրոջ յորդորը. «… Եթէ մէկը կամենում է իմ ետեւից գալ, թող ուրանայ իր անձը եւ իր խաչը մշտապէս վերցնի եւ գայ իմ ետեւից. […] Ի՞նչ օգուտ մարդուն, եթէ աշխարհը շահի, բայց իր անձը կորցնի կամ տուժի … » (Ղկ. 9, 23-25)։

Ինչպէս բանախօսն ընդգծեց իր խօսքում՝ «աշխարհը շահել» եւ «սեփական անձը շահել» հասկացողութիւնները գրեթէ միշտ բացառում են մէկը միւսին, ուստի պէտք է կարողանանք հետեւել Տիրոջը՝ ուրանալով մեր սեփական անձը եւ մշտապէս կրելով մեր սեփական խաչը:

Տէր Մաշտոցն իր խօսքում Առաքեալներից իւրաքանչիւրին, ովքեր «մարդկային վիճակի գլուխգործոցներ են, որ Քրիստոսի Յարութիւնից եւ Սուրբ Հոգու գալուստից յետոյ դառնում են աստուծային գլուխգործոցներ», նոյնացնում է այսօրուայ մարդու կերպարի հետ՝ կոչ անելով, որ «այս բաներից հետո» (ինչպէս Աւետարանում է ասւում) մեզանից ամէն մէկը ունակ լինի դարձի գալու՝ մտքով եւ սրտով, ունակ լինի մտածելակերպի փոփոխութեան, ազատուի իր մտային կուռքերից եւ դեւերից, որպէսզի կարողանայ նաեւ ազատագրել ուրիշներին եւ տեսնել, թէ ինչպիսի հրաշքներ է գործում Սուրբ Հոգու էջքը. «Եօթանասուներկուսը վերադարձան խնդութեամբ եւ ասացին. «Տէ՛ր, դեւերն էլ են մեզ հնազանդւում քո անունով»: Եւ նրանց ասաց. «Տեսնում էի սատանային երկնքից ընկնելիս, ինչպէս փայլակը: Ահա ձեզ իշխանութիւն տուեցի՝ կոխելու օձերի, կարիճների եւ թշնամու ամբողջ զօրութեան վրայ: Եւ ձեզ բոլորովին չեն վնասելու: Բայց մի՛ ուրախացէք այն բանի համար, որ դեւերը ձեզ հնազանդւում են, այլ ուրախացէք, որ ձեր անունները գրուած են երկնքում» (Ղկ. 10, 17-20):

Այսպիսով, Տէր Մաշտոցը եզրափակեց իր խորհրդածութիւնը. «Եւ ուրեմն, մնում է միայն աղաչել Հունձքի Տիրոջը՝ ասելով.

Ե՜կ, Սուրբ Հոգի, ստեղծող էից,
Յայց ել մտաց Քոց ծառայից.
Եւ վերնական շնորհօք Քո լից,
ԸզՔո ստեղծեալ սիրտ բոլորից։ Ամէն»:

Հոգեւոր կրթութեան յաջորդ բանախօսն էր Արժ. Տէր Կոմիտաս Քհն. Դաւէեանը, ով իր բանախօսութեան մէջ ներկայացրեց Ղուկասի Աւետարանից վերցուած Բարի Սամարացու առակը (հմմտ. Ղկ. 10, 25-37): Բանախօսը շեշտեց, որ պատմուածքի ռեալիզմը իրական իրադարձութեան տպաւորութիւն է թողնում, եւ, այս առակը լաւագոյն օրինակն է, որը ոգեշնչում է հետեւորդներին՝ անել առաւելագոյնը կարիքաւորի համար՝ անկախ ռասայական եւ կրօնական տարբերութիւններից: Այստեղ է, որ Քրիստոս մեզ ցոյց է տալիս, թէ ով է մեր իսկական մերձաւորը եւ, թէ ինչից է բաղկացած սէրը մերձաւորի հանդէպ: Ինչպէս Քրիստոսի ժամանակներում, այնպէս էլ այսօր՝ ժամանակակից աշխարհում, «այս ողջ վարդապետական հարստութիւնն ուղղուած է մէկ ուղղութեամբ՝ ծառայել մարդ արարածին իր իւրաքանչիւր կարգավիճակում՝ իր բոլոր թուլութիւններով եւ կարիքներով հանդերձ»։

Ստորեւ մէջբերում ենք յատուած Արժանապատիւ Տէր Կոմիտասի խորհրդածութիւնից. «Այս առակով Ղուկասի Աւետարանը սկսւում է քրիստոնէական կեանքի երեք հիմնական ասպեկտների ներկայացմամբ: Ղուկաս 10, 25 – 11, 13-ը կարելի է անուանել «բարեպաշտութեան եռաչափութիւն», ինչպէս առաջարկում են հեղինակաւոր էքսեգէտները (Շմիդը, Պռետէն): Արդարեւ, այստեղ Ղուկասը ներկայացնում է կոնկրետ սէրը եղբայրների նկատմամբ, շարունակում է խօսքի ունկնդրմամբ […] եւ աւարտում է աղօթքին վստահելու եւ հարատեւելու ուսմունքով (Հայր մեր-ով…): Սէր, ունկնդրում եւ համառ աղօթք՝ Յիսուսին հետեւելու երեք հիմնական տարրերն են, եւ, որ հիմնարար են Եկեղեցու կեանքում, հետեւաբար նաեւ մեր ծառայութեան եւ անձնական բարեպաշտութեան գործում: Առակը շատ բարդ երկխօսութեան մի մասն է: Սկզբում օրէնսգէտը՝ գիտնականին բնորոշ անտարբերութեամբ, տալիս է կարեւոր աստուածաբանական հարց: Յիսուս պատասխանում է երկու այլ հարցերով: Առաջինը պարզ հարց է՝ «Ի՞ՆՉ Է ԳՐՈՒԱԾ»: Այս հարցին օրէնսգէտը կարող է անմիջապէս պատասխանել։ Երկրորդ՝ աւելի խստապահանջ հարցին՝ «ԻՆՉՊԷ՞Ս ԵՍ ԿԱՐԴՈՒՄ», օրէնսգէտը խուսափում է պատասխանել, քանի որ չի ցանկանում անձամբ ներգրաւուել։ Բայց Յիսուս յորդորում է նրան կեանքի կոչել այն Սուրբ Գիրը, որը նա այնքան լաւ գիտէ: Օրէնսգէտը, ով ցանկանում է շարունակել երկխօսութիւնը, ուշադրութիւնը տեղափոխում է մէկ այլ վիճահարոյց աստուածաբանական հարցի վրա. «Ո՞վ է իմ մերձաւորը»: Այսինքն՝ ու՞մ ուղղեմ իմ սէրը։ Յիսուս մերժում է նրա տրամաբանութիւնը եւ նրան պատասխանում է մանրամասնուած պատմութեամբ: Ի վերջոյ, Յիսուս անտեսելով սկզբում տրուած հարցը, այլ հարց է տալիս. «Ո՞վ էր մերձաւորը»: Այս կերպ նա յորդորում է գրագրին, որ ինքն անձամբ ճիշտ որոշում կայացնի։ Յիսուսն այստեղ ուսուցանում է, որ հարցը չի կարող սկսուել այն մարդուց, ով փնտռում է պատասխանը, այլ հանդիպած անձից: Հէնց նա է ինձ դարձնում «մերձաւոր»։ Ուստի, Յիսուս հարցնում է. «Ո՞վ դարձաւ նրան մերձաւոր»: Այսինքն՝ երեքից ո՞վ է գործել մերձաւորի նման, ո՞վ է իրականում սիրում: Եւ բացատրում է, որ կեանք ունենալու համար պէտք է «անել» միակ բանը որ պահանջում է օրէնքը՝ սիրել Աստծուն եւ ներքին մասնակցութեամբ տեսնել նրանց կարիքները, ում հետ հանդիպում ես՝ բերելով անհրաժեշտ օգնութիւնը: […] Ողորմութիւնն է, որ բացում է դէպի արդարութիւն տանող դուռը»։

Այսպիսով, Տէր Կոմիտասն իր խօսքն ամբողջացրեց այն գաղափարով, թէ մեր կեանքի իւրաքանչիւր հանգրուանի մէջ պէտք է կարողանանք հետեւել եւ գործի դնել Յիսուսի պատուիրանը. «Դո՛ւ էլ այդպէս արա», քանզի հասկանում ենք, որ բարեգթութիւնը կատարւում է ո՛չ թէ այն ժամանակ, երբ մենք այդ նպատակը փնտռում ենք մեզանից դուրս, այլ, երբ անկեղծօրէն եւ ի սրտէ ապրումակցում եւ անհրաժեշտ օգնութիւն ենք ցուցաբերում մեր կողքին գտնուողին, տառապեալին, կարիքաւորին՝ մեր «մերձաւորին», ով ամէնից շատն է զգում մեր կարիքը:

Դիւան Հայաստանի Հայ Կաթողիկէ Առաջնորդութեան