«Հավատքի և Խորհուրդների փոխադարձությունը Խորհուրդների տնօրինության գործում» – այսպես է վերնագրված Միջազգային Աստվածաբանական հանձնաժողովի նոր փաստաթուղթը, որը հրապարակվել է 2020թ. մարտի 3-ին: Այն մշակվել է 2014թ-ից սկսած ու մինչև վերջնական տեքստի հրապարակումը անհրաժեշտ է եղել փաստաթղթի 11 խմբագրում, Vatican News-ին պարզաբանեց նրա հեղինակներից մեկը՝ Հայր Գաբինո Ուրբարի Բիլբաոն:

Նոր փաստաթուղթը բաղկացած է հինգ գլուխներից, որի հիմնական նպատակն է արձանագրել այն ճգնաժամը, որն այսօր նկատվում է հովվական պրակտիկայում: Հանձնաժողովը պաշտպանում է երեք դրույթներ.

նախ և առաջ, Աստվածային Հայտնությունը և փրկության պատմությունը խորհրդաբանական բնույթ են կրում Հիսուս Քրիստոսի մարմնացման շնորհիվ,

երկրորդ, Հայտնության խորհրդի նպատակն է մարդուն փոխանցել Աստվածային շնորհը,

երրորդ, քրիստոնեական հավատքը որպես պատասխան Հայտնության խորհրդին, ունի խորհրդաբանական բնույթ:

Փաստաթղթի երրորդ գլուխը դիտարկում է քրիստոնեական Ձեռնադրության խորհուրդը, իսկ չորրորդը՝ Պսակադրության խորհուրդը, որն ունի ամենից շատ կանոնական հետևանքներ:

Ինչպես Բենեդիկտոս XVI Պապը, այնպես էլ Ն. Ս. Ֆրանցիսկոս Սրբազան Քահանայապետը արձանագրել են, որ Եկեղեցում մեծաթիվ ամուսնություններ կատարվել են սովորության կամ ավանդույթի համաձայն, բայց՝ հավատքի բացակայության պայմաններում: Հավատքի և սրբազան խորհուրդների փոխադարձության թեման առաջարկվեց, որպեսզի վերանայվեին ամուսնությունն անօրինական ճանաչող որոշ չափորոշիչներ: Ընտանիքին (1980թ-ին, 2014թ-ին և 2015թ-ին) և Սուրբ Հաղորդությանը (2005թ.) նվիրված Սինոդական ժողովները միաձայն հայտարարեցին հովվական իրավիճակի պարզաբանման անհրաժեշտության մասին, երբ Պսակադրության խորհուրդը կատարվում է ամուսնացողների մոտ հավատքի բացակայության պայմաններում: Աստվածաբաններն իրենց դատողություններում հիմնվել են նաև կանոնական գործընթացների վրա. փաստաթուղթը ստեղծելուց դեռ շատ առաջ Հռոմեական Վաշտը ամուսնական գործընթացներում հաշվի էր առել այն փաստը, որ հավատքի բացակայությունը կարող է ազդել բնական ամուսնության օրինականության վրա: Կաթողիկէ վարդապետության համաձայն՝ ամուսնությունը հանդիսանում է բնական իրականություն, որը պատկանում է աստվածային արարչագործությանը: Հետևաբար, Պսակադրության խորհուրդը ենթադրում է բնական ամուսնության գոյություն: Բնական ամուսնությունն ունի այն բոլոր բնութագրիչները, ինչ սրբազան պսակադրության խորհուրդը. դրան ևս բնորոշ են նույն շնորհները՝ անքակտելիությունը, հավատարմությունը և որդեծնությունը: Ըստ Բենեդիկտոս XVI-ի, ով ընդգծում էր, որ հավատքը որոշում է մարդաբանական գաղափարները՝ կյանքի բոլոր ոլորտներում, ներառյալ ամուսնությունը, հարց է առաջանում. արդյո՞ք ամուսնության հասկացողության վրա ազդում է հավատքի զգալի պակասը նրանց մոտ, որոնց մենք անվանում ենք «անհավատ մկրտվածներ»: Հայտնի է, որ շատ վայրերում «ամուսնություն» հասկացողությունը նույնիսկ հասարակական մակարդակով և քաղաքացիական օրենքներում չի ներառում անքակտելիությունը, հավատարմությունը և որդեծնության պատրաստակամությունը: Այսպիսով, «անհավատ մկրտվածների» դեպքում չի կարելի վստահորեն պնդել, որ նրանք կայացնում են բնական ամուսնություն, իսկ առանց իրական բնական ամուսնության չի կարող լինել Պսակադրության խորհուրդ:

Արդեն իսկ 1977թ. «Կաթողիկէ ուսմունքը՝ Պսակադրության խորհրդի մասին» փաստաթղթում Միջազգային Աստվածաբանական հանձնաժողովը պարզաբանեց, որ հավատքի բացակայությունը, որն ընկալվում է որպես հավատալու տրամադրվածություն՝ կասկածի տակ է դնում խորհրդի կայացումը, հատկապես, եթե շնորհի և փրկության ցանկություն չկա: «Երբ, չնայած բոլոր փորձերին, նորապսակները պարզ ու ձևականորեն հասկացնում են, որ մերժում են այն, ինչ Եկեղեցին ցանկանում է իրականացնել մկրտվածների ամուսնությամբ, ապա հովիվը իրավունք չունի կատարելու նրանց պսակադրման արարողությունը», – հաստատում է Հովհաննես Պողոս Բ Պապի Familiaris consortio առաքելական ուղերձը:

Հանձնաժողովի նոր փաստաթուղթը մերժում է մկրտվածների ցանկացած ամուսնության չգիտակցված ընկալումը՝ որպես սրբազան խորհուրդ, ինչպես նաև սկեպտիցիզմը, որի համաձայն հավատքի պակասը ցանկացած ամուսնություն անօրինական է դարձնում:  Ամենից առաջ փաստաթղթում ընդգծվում է այս հարցն առավել խորությամբ ուսումնասիրելու անհրաժեշտությունը: Հայր Բիլբաոն նշել է որոշակի տարաձայնություններ՝ ամուսնություն ձևակերպումների միջև՝ Պսակի խորհրդակատարության մեջ և Կաթողիկէ Եկեղեցու ուսմունքում: Այսպես, Պսակի խորհրդակատարության մեջ ասվում է. «Քրիստոսի սիրով առաջնորդվող հովիվները կոչված են ընդունելու նշանադրվածներին և, ամենից առաջ, արթնացնելու և սնուցելու նրանց հավատքը: Իսկապես, Պսակադրության խորհուրդը ենթադրում ու պահանջում է հավատք»: Ուսմունքում այս Խորհուրդն ունի հետևյալ բնորոշումը. «Ամուսնական միությունը, որի միջոցով տղամարդն ու կինը հաստատում են համատեղ կյանք, իր բնույթով ուղղված է ամուսինների բարօրությանը և որդեծնությանն ու դաստիարակությանը: Այդ միությունը, եթե կայանում է մկրտվածների միջև, Տեր Հիսուս Քրիստոսի կողմից բարձրացվել է սրբազան խորհրդի արժանապատվության» (1601): Այսպիսով, երկու ձևակերպումների միջև կա չկարգավորված տարաձայնություն, ընդգծում է Հայր Բիլբաոն. առաջինում հավատքը նշվում է որպես անհրաժեշտ պայման, իսկ երկրորդում այն չի նշվում:

Հովիվների պարտքն է օգնել ապագա ամուսիններին զորացնել հավատքն ու հասկանալ, թե ինչ է նշանակում ամուսնությունը: Նորապսակների համար միշտ կարելի է և պետք է աղոթել, սակայն Եկեղեցում Պսակադրության խորհուրդ կատարելը ոչ միշտ է տեղին: Միջազգային Աստվածաբանական հանձնաժողովի նոր փաստաթղթում ասվում է, որ հովիվները կոչված են լինել խոհեմ՝ յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքի նկատմամբ, սակայն նրանում չեն դիտարկվում առանձին դեպքերը: «Մենք պետք է լավ հասկանանք, որ Եկեղեցին մի կողմից առավելագույն չափով հեշտացնում է Պսակադրության խորհրդի հասանելիությունը, սակայն մյուս կողմից էլ ունի վեհ պատկերացումներ ամուսնության մասին, որն էլ ենթադրում է բարձր պահանջներ: Այստեղ ևս կա որոշակի տարաձայնություն»,-պարզաբանեց Հայր Բիլբաոն:

Բացի Պսակադրության Խորհրդից՝ նոր փաստաթղթում խոսվում է նաև այլ խորհուրդների մասին: Ընդգծվում է, որ քրիստոնեական խորհուրդները միշտ ունեն միսիոներական բնույթ, այսինքն դրանք կատարվում են, որպեսզի ամրապնդեն Եկեղեցին՝ որպես Քրիստոսի Մարմին և ի վկայություն հարություն առած Հիսուս Քրիստոսի: Ինչ վերաբերում է մեծահասակների մկրտությանը, ապա մկրտությանը նախապատրաստվելու շնորհիվ՝ առանձնահատուկ խնդիրներ չեն առաջանում, սակայն փոքրիկների մկրտության ժամանակ պետք է վստահ լինել, որ հարազատները կամ որդեգիրները կապահովեն երեխայի քրիստոնեական դաստիարակությունը:

«Մենք մտադիր չենք ստեղծել խոչընդոտներ խորհուրդների համար, -պարզաբանում է Հանձնաժողովի անդամը: – Փրկության պատմության խորհրդավոր բնույթը լուրջ ընդունելու համար անհրաժեշտ է նվազագույն հավատք, որպեսզի խորհուրդների կատարումը չվերածվի անիմաստ ծիսակատարության, մոգության կամ էլ հավատքի «մասնավորեցման», որը չի համապատասխանում Եկեղեցու հավատքին»:

Վատիկան Նյուզի ռուսերեն բաժնից թարգմանեց՝

Նաիրա Բաղդասարյանը

Սրբագրեց՝ Տ. Հովսեփ Գալստյանը